Türkiye’de ve Dünyada İşitme Engellilik ve Eğitim
Eğitim ‘bireylere hayatta gerekli olan bilgi ve kabiliyetlerin sistematik bir şekilde verilmesi süreci’dir. Okul süresince, bilgilerin öğrencilere genellikle konuşarak anlatma yoluyla aktarıldığı göz önünde bulundurulduğunda, duyma duyusundan yoksun olarak doğmuş olan ya da bu duyuyu doğumlarından kısa bir süre sonra kaybetmiş olan işitme engelli çocuklara bilgi aktarımının nasıl sağlanacağı konusunun bir ülkenin eğitim sistemi için büyük önem taşımakta olduğu açıkça görülmektedir. Burada göz önünde bulundurulması gereken konulardan biri, işitme engelli bireylerin/ öğrencilerin ilk ve orta düzey eğitimlerini başarılı bir şekilde tamamlayıp yüksek öğretime devam etmelerini ve bir meslek sahibi olmalarını sağlamaktır. Türkiye Özürlüler Merkezi’nin 2002’de yaptığı çalışmaya göre, dört yıllık yüksek öğretim kurumlarına girebilmeyi başarmış işitme engelli öğrenci sayısı yok denecek düzeydedir (%1.8). Ülkemizdeki işitme engellilerin büyük bir oranı liseyi bitirmiş olmalarına rağmen okumada zorluk çekmektedir. Bu olumsuzlukları aşmak için ilk ve orta eğitim kurumlarında işitme engellilerin eğitiminde bir değişiklik yapılması gerektiği kesindir. Bu konuşmada işitme engellilerin eğitimindeki sorunlar üzerinde durulacak ve bunlar ile ilgili yaklaşımlar ele alınacaktır. Cevap aranacak sorulardan bazıları şunlardır:
• Halen ilk ve orta eğitimde uygulanan sistemde işitme engellilerin eğitiminde neden başarılı olamıyoruz?
• İşitme engellilerin eğitimine yaklaşım nasıl olmalıdır?
• Uygulamada neleri göz önünde bulundurmalıyız?
• İşitme engelliler, başarılı bir eğitim aldıkları ve günlük yaşama ve çalışma ortamlarına uyum sağladıkları diğer ülkelerde nasıl bir eğitim almaktadır?
• Bu yöntemler ülkemizde uygulanabilir mi?
A. Sumru Özsoy, University of Michigan’dan dilbilim alanından doktora çalışmalarını tamamladıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde bu alanda ders vermeğe başlamıştır. Kendisinin Türkçe’nin ve Türkiye’de konuşulan değişik dillerin sözdizimleri üzerinde yapmış olduğu çok sayıda çalışması, makaleleri ve kitapları bulunmaktadır. 2004 yılından bu yana Türk İşaret Dili üzerine çalışmalarını yürütmektedir. Bu alanda 2012-2015 yılları arasında TÜBİTAK ve Avrupa Birliği COST projeleri çercevesinde araştırma projesi yürütmüştür ve halen çalışmalarını sürdürmektedir.